طرحواره کمالگرایی، ریشه کمالگرایی، راهکار و درمان
![تصویر از طرحواره کمالگرایی](https://farnazghoorchian.com/wp-content/uploads/2024/05/schema-of-perfectionism.jpg)
کمالگرایی، چهره ای فریبنده از میل به پیشرفت و موفقیت دارد. اما در اعماق آن، تله ای هولناک از اضطراب، ترس و ناامیدی نهفته است. طرحواره کمال گرایی، زنجیری نامرئی است که فرد را به اسارت بایدها و اگرها در می آورد و او را از طعم شیرین لذت و آرامش محروم می کند. در این مقاله، به سفری عمیق در میان کمالگرایی می رویم و این طرحواره را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار می دهیم. با شناخت ابعاد مختلف این پدیده، گامی بلند در جهت رهایی از چنگال آن و دستیابی به آرامش و رضایت در زندگی برخواهیم داشت.
کمال گرایی چیست؟
کمال گرایی، الگویی رفتاری و فکری است که در آن فرد، معیارهای بی نهایت سخت و غیر واقعی را برای خود و دیگران تعیین می کند. این افراد، دائما در تلاش برای بی نقص بودن و رسیدن به ایده آلهای ذهنی خود هستند و از کوچک ترین اشتباه و نقصی به شدت عصبانی و آزرده می شوند. در این بخش به صورت تخصصی به بررسی موضوع طرحواره کمالگرایی میپردازیم اما اگر علاقمند هستید دقیقتر درباره موضوع کمالگرایی چیست؟ بدانید به شما پیشنهاد مطالعه این عنوان را میدهیم.
ریشه های طرحواره کمال گرایی
طرحواره کمال گرایی، الگوی رفتاری و فکری عمیق و ثابتی است که فرد را به دنبال بی نقص بودن و رسیدن به استانداردهای غیرواقعی سوق می دهد. این افراد اغلب خود را با دیگران مقایسه می کنند و از اشتباه و شکست به شدت می ترسند. ریشه های طرحواره کمال گرایی پیچیده و چندوجهی هستند و از عوامل مختلفی نشأت می گیرند. در ادامه به برخی از مهم ترین این عوامل اشاره می کنیم.
۱. تجربیات دوران کودکی
- انتقاد و توقع زیاد: والدینی که دائما از کودک ایراد می گیرند و انتظارات غیر واقعی از او دارند، می توانند در شکل گیری طرحواره کمال گرایی نقش داشته باشند.
- شرطی شدن عشق: اگر کودک یاد بگیرد که فقط در صورت بی نقص بودن، مورد محبت و تأیید والدین قرار می گیرد، احتمال شکل گیری طرحواره کمال گرایی در او افزایش می یابد.
- مقایسه با دیگران: مقایسه مداوم کودک با خواهر و برادر یا همسالان، می تواند حس رقابت و عدم کفایت را در او ایجاد کند و او را به سمت کمال گرایی سوق دهد.
۲. عوامل شخصیتی
- مسئولیتپذیری: افراد با وجدان و مسئولیت پذیر بیشتر در معرض کمال گرایی هستند، زیرا تمایل دارند کارها را به بهترین نحو انجام دهند.
- اعتماد به نفس پایین: افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند، ممکن است برای جبران کمبود اعتماد به نفس خود، به کمال گرایی پناه ببرند.
- ترس از شکست: ترس شدید از شکست و طرد شدن، می تواند فرد را به سمت تلاش بی وقفه برای بی نقص بودن سوق دهد.
۳. عوامل فرهنگی و اجتماعی
- تأکید بر موفقیت: در برخی جوامع، موفقیت و دستاورد فردی از اهمیت بالایی برخوردار است. این امر می تواند فشار روانی زیادی بر افراد وارد کند و آنها را به سمت کمال گرایی سوق دهد.
- اهمیت ظاهر: در جوامعی که به ظاهر و زیبایی افراد توجه زیادی می شود، افراد ممکن است برای جلب توجه و تأیید دیگران، به کمال گرایی در ظاهر خود روی آورند.
- رقابت شدید: در محیط های رقابتی، افراد ممکن است برای پیشی گرفتن از دیگران، به طور وسواس گونه به دنبال بی نقص بودن باشند.
نشانه های طرحواره کمالگرایی
افراد کمال گرا اغلب ویژگی های مشترکی دارند که می توان از آنها به عنوان نشانه های این طرحواره کمال گرایی یاد کرد. در ادامه به برخی از مهم ترین این نشانه ها اشاره می کنیم.
۱. وسواس در انجام کارها
- کمالگراها در انجام کارها بسیار وسواس به خرج می دهند و دائما به دنبال بی نقص بودن هستند.
- آنها ممکن است ساعت ها وقت صرف یک کار ساده کنند و بارها و بارها آن را انجام دهند تا به نتیجه مورد نظر خود برسند.
- این وسواس می تواند منجر به تعلل و کندی در انجام کارها شود.
۲. انتقاد از خود و دیگران
- کمالگراها معیارهای بسیار بالایی برای خود و دیگران دارند و دائما در حال نقد و انتقاد از آنها هستند.
- آنها هرگز از عملکرد خود راضی نیستند و همیشه معتقدند که می توانستند بهتر عمل کنند.
- این انتقاد مداوم می تواند منجر به کاهش عزت نفس و اعتماد به نفس شود.
۳. ترس از شکست
- کمالگراها از شکست به شدت می ترسند و به همین دلیل از انجام کارهایی که ریسک دارند، خودداری میکنند.
- آنها ترجیح می دهند کاری را انجام ندهند تا اینکه آن را انجام دهند و با شکست روبرو شوند.
- این ترس از شکست می تواند منجر به از دست دادن فرصت ها و تجارب ارزشمند شود.
۴. مقایسه خود با دیگران
- کمالگراها همیشه خود را با دیگران مقایسه می کنند و در این مقایسه ها، معمولا خود را در جایگاه پایین تری می بینند.
- این مقایسه ها می تواند منجر به حسادت، کینه و نارضایتی از زندگی شود.
۵. دشواری در پذیرش نقص
- کمالگراها در پذیرش نقص خود و دیگران دشواری زیادی دارند.
- آنها اشتباهات را نشانه ضعف می دانند و به همین دلیل سعی می کنند آنها را پنهان کنند.
- این دشواری در پذیرش نقص، می تواند منجر به انزوا و گوشه گیری شود.
۶. مشغله ذهنی با افکار منفی
- ذهن کمالگراها دائما درگیر افکار منفی مانند “من به اندازه کافی خوب نیستم”، “من شکست میخورم” و “من مورد تأیید دیگران قرار نمی گیرم” است.
- این افکار منفی می توانند منجر به اضطراب، افسردگی و سایر مشکلات سلامت روان شوند.
راهکارهای رهایی از طرحواره کمالگرایی
خوشبختانه، طرحواره کمالگرایی قابل درمان است. با تلاش و پشتکار، افراد میتوانند از این طرحواره رها شده و زندگی شادتر و رضایتبخشتری داشته باشند. در ادامه به برخی از راهکارهای رهایی از طرحواره کمالگرایی اشاره میکنیم
۱. شناخت طرحواره کمالگرایی
اولین قدم برای رهایی از طرحواره کمالگرایی، شناخت این طرحواره در خود است. افراد کمالگرا باید با نشانه ها و پیامدهای این طرحواره آشنا شوند و بتوانند آنها را در خود شناسایی کنند.
۲. چالش باورهای معیوب
افراد کمالگرا معمولا دارای باورهای معیوب و غیرمنطقی در مورد خود، دیگران و دنیا هستند. برای مثال، ممکن است معتقد باشند که “من فقط در صورت بی نقص بودن ارزش دارم” یا “اگر اشتباه کنم، دیگران من را رد می کنند”. چالش با این باورها و جایگزینی آنها با باورهای واقعی و منطقی گامی ضروری در مسیر رهایی از طرحواره کمالگرایی است.
۳. تمرین خود پذیری
خود پذیری به معنای پذیرفتن خود با تمام نقاط قوت و ضعف است. افراد کمالگرا باید یاد بگیرند که خود را با همه اشتباهات و نقص های خود را دوست داشته باشند.
۴. تمرین مراقبت از خود
مراقبت از خود شامل توجه به نیازهای جسمی و روانی فرد است. افراد کمالگرا معمولا از خود مراقبت کافی نمی کنند و این موضوع می تواند منجر به استرس، اضطراب و مشکلات سلامتی شود.
۵. تمرین مهارت های مدیریت زمان
مدیریت زمان به افراد کمک می کند تا از وقت خود به طور موثر استفاده کنند و از فشار و اضطراب ناشی از انجام کارهای زیاد در مدت زمان کوتاه کاسته شود.
۶. تمرین مهارت های نه گفتن
افراد کمالگرا معمولا در نه گفتن به دیگران مشکل دارند و این موضوع می تواند منجر به انجام کارهایی شود که به آنها علاقه ندارند یا برایشان سخت است.
۷. تمرین مواجهه با ترس از شکست
ترس از شکست یکی از مهم ترین موانع در مسیر رهایی از طرحواره کمال گرایی است. افراد کمالگرا باید یاد بگیرند که با ترس خود مواجه شوند و از شکست به عنوان فرصتی برای یادگیری و رشد استفاده کنند.
۸. درخواست کمک حرفه ای
در صورتی که تمامی راهکارهای رهایی از طرحواره کمال گرایی به خوبی عمل نکنند، می توانید از کمک های مشاور و روانشناس استفاده کنید. این افراد ابتدا مشکلات را برای شما شناسایی کرده و سپس با استفاده از روان درمانی یا روش های موثر دیگر، برای از بین بردن آثار سو این طرحواره اقدام می کنند. همچنین تهیه های دوره آموزشی مانند دوره شفای کمالگرایی و شرکت در سیمنارهایی با این موضوع به شما در حل این مشکل و درمان آن کمک میکند.
سخن پایانی
طرحواره کمالگرایی به علت اینکه فرد را به سمت انجام کارها بدون نقص سوق می دهد، ممکن است در ابتدا خوب به نظر برسد، اما پیامدهای منفی بسیاری به همراه دارد. اگر علائم این طرحواره را در خود مشاهده کرده اید بهتر است تا برای درمان آن به صورت اصولی اقدام کنید. درمان از طریق شناسایی کامل این طرحواره و سپس استفاده از روش های موثر برای رفع آن، انجام می شود.
دیدگاهتان را بنویسید